این حوله یه طرفش نخه، یه طرفش مخمل! اصلا همچین چیزی نداریم :)

ببین رفیق، بیا بشین اینجا می‌خوام یه رازی رو برات فاش کنم که شاید ۹۰ درصد فروشنده‌های حوله تو بازار هم خودشون دقیق نمی‌دونن، یا شایدم می‌دونن و بهت نمی‌گن. من سال‌هاست موهام رو پای دستگاه‌های بافندگی (Weaving) و رنگرزی سفید کردم. وقتی می‌بینم یه مشتری میاد و فروشنده بهش میگه: «خانم/آقا، این حوله رو ببر، یه روش نخه برای خشک کردن، یه روش مخمله برای زیبایی!» واقعاً دلم می‌خواد سرم رو بکوبم به سیلندر دستگاه بافندگی!

امروز می‌خوام به عنوان کسی که صدای "تراک تراک" دستگاه‌های بافت حوله لالایی شب‌هاش بوده، برات توضیح بدم که اصلاً حوله مخملی یعنی چی و چرا این حرف که "جنسش مخمله" از بیخ و بن غلطه. می‌خوام بهت بگم اون چیزی که بهش میگن مخمل، در واقع همون پنبه‌ست که فقط یه بلایی سرش آوردیم. حوصله کن، بشین تا ته و توی این صنعت رو برات بریزم رو دایره.

افسانه رایج: یک طرفش پنبه و یک طرفش از جنس مخمل!

دیدگاه اشتباهی که تو بازار پر شده اینه: فکر می‌کنن حوله مخملی از یک الیاف خاص (مثل الیاف مصنوعی یا ابریشم) ساخته شده و طرف دیگه حوله از پنبه (نخ) هست. انگار ما تو کارخونه دو تا قرقره متفاوت می‌ذاریم؛ یکی نخ پنبه، یکی نخ مخمل!

آب پاکی رو بریزم رو دستت: ما اصلا چیزی به اسم "نخ مخمل" تو بافت حوله نداریم. حوله‌ای که دست می‌گیری، از مغز تا پوست، صد در صد (یا ترکیبی) از یک جنس نخه. حالا این نخ می‌تونه پنبه (Cotton)، بامبو، یا ویسکوز باشه. پس اون حالت مخملی از کجا میاد؟ اون یک عملیات مکانیکیه، نه تغییر جنسیت الیاف!

آناتومی یک حوله: تار، پود و خواب(یا بهتره بگیم خاب)

برای اینکه بفهمی چطوری سرت کلاه نره، اول باید بدونی حوله چطوری بافته میشه. ببین، پارچه معمولی (مثل پیراهنت) دو تا دسته نخ داره: تار (Warp) و پود (Weft). اما حوله یه تفاوت بزرگ داره؛ حوله "سه دسته" نخ داره.

• تار زمینه (Ground Warp): اسکلت اصلی حوله که محکمه.
• پود (Weft): نخی که عرضی رد میشه و بافت رو نگه می‌داره.
• تار خاب (Pile Warp): این همون نخی هست که شل می‌شه و میاد بالا و تشکیل "لوپ" یا همون حلقه میده.

وقتی حوله از دستگاه میاد بیرون، هر دو طرفش پر از حلقه‌های ریزه. به این حلقه‌ها میگیم لوپ (Loop). این حلقه‌ها کارشون چیه؟ مثل لوله مویین عمل می‌کنن و آب رو می‌کشن داخل خودشون. تا اینجا، حوله ما "دورو نخ" یا همون حوله معمولی هتلی هست. زبره، آبگیریش عالیه و قیافه‌اش معمولیه.

لطفا این پادکست رو هم لطفا گوش کن . کامل و دقیق در این مورد توضیح داده شده.البته یه خورده لهجه داره که بهش توجه نکنید😅. مهم نکاتیه که گفته شده.

جادوی دستگاه تیغ‌زنی: تولد حوله مخملی

حالا می‌رسیم به اصل ماجرا. ما تو کارخونه یه سالن داریم به اسم "تکمیل" (Finishing). اونجا یه دستگاه غول‌پیکر داریم به اسم دستگاه شیرینگ (Shearing Machine) یا به زبون خودمون "ماشین تیغ".

داستان از این قراره: ما حوله‌ای که دو طرفش حلقه (لوپ) هست رو برمی‌داریم. یک طرفش رو دست نمی‌زنیم (همون که فروشنده میگه طرف نخی!). اما طرف دیگه رو می‌فرستیم زیر تیغ‌های مارپیچی و بسیار تیز این دستگاه.

این تیغ‌ها دقیقاً مثل ماشین ریش‌تراش عمل می‌کنن. میان سرِ این حلقه‌ها (لوپ‌ها) رو می‌برن. تصور کن یه حلقه بسته داری، وقتی بالاش رو با قیچی ببری چی میشه؟ تبدیل میشه به دو تا نخ سیخ شده کنار هم که سرشون بازه. این نخ‌های بریده شده، پف می‌کنن و باز میشن و سطحی بسیار نرم، لطیف و براق ایجاد می‌کنن.

به این عملیات می‌گیم "مخمل زنی" یا "شیرینگ کردن". پس حوله مخملی شما، همون حوله نخی معمولیه که فقط حلقه‌های یک طرفش با تیغ بریده شده. جنسش عوض نشده، فقط "مدل موهاش" عوض شده!

چرا این کار رو می‌کنیم؟ (مزایا و معایب مخمل شدن)

شاید بپرسی: «خب اوستا، چرا وقتی حلقه سالمه می‌زنین ناقصش می‌کنین؟» سوال خوبیه. دو تا دلیل اصلی داره:

۱. زیبایی و چاپ‌پذیری 

روی حلقه‌های بسته و ناهماهنگ حوله معمولی، نمیشه طرح‌های ظریف چاپ کرد. رنگ پخش میشه و طرح کج و کوله درمیاد. اما وقتی سطح حوله رو با تیغ زدن (شیرینگ) صاف و یکدست مخملی می‌کنیم، مثل کاغذ صاف میشه. حالا می‌تونیم طرح‌های "ری‌اکتیو" (Reactive) بسیار پیچیده و خوشگل روش چاپ کنیم. اون براقیت و جلای حوله‌های لوکس هم فقط روی سطح مخمل شده (Sheared Surface) دیده میشه.

۲. لطافت بی‌نظیر 

حلقه کامل (Terry Loop) کمی زیر دست زبری داره. ولی وقتی حلقه بریده میشه، الیاف پنبه باز میشن و حس نوازش به پوست میدن. واسه همین برای حوله تن‌پوش یا حوله صورت، خیلی‌ها طرف مخملی رو ترجیح میدن.

آیا حوله مخملی آب رو خوب جذب می‌کنه؟

اینجا جاییه که باید صادق باشم. یه قانون نانوشته تو نساجی داریم: زیبایی قربانی می‌گیرد! وقتی ما سرِ حلقه‌ها رو می‌بریم و حوله رو مخملی می‌کنیم، یه کوچولو (خیلی کم) از قدرت جذب آب اون سمت کم میشه. چرا؟

چون ساختار لوله‌ای حلقه که آب رو تو خودش نگه می‌داشت از بین رفته. البته نگران نباش! چون طرف دیگه حوله (همون طرفی که تیغ نخورده و لوپ باقی مونده) هنوز با قدرت تمام آب رو جذب می‌کنه. ضمن اینکه خود الیاف پنبه ذاتاً آب‌دوست (Hydrophilic) هستن.

واسه همینه که قدیمیا و کسایی که فقط دنبال خشک شدن هستن، میگن: «طرف مخملیش رو نزن به بدنت، اون طرف زبره رو بزن». ولی واقعیت اینه که الان تکنولوژی نخ‌ها (مثل نخ‌های رینگ و شانه شده) انقدر پیشرفت کرده که حتی سمت مخملی هم عالی آب رو جذب می‌کنه، فقط شاید یه ثانیه دیرتر از سمت نخی.

چطوری کیفیت حوله مخملی رو تشخیص بدیم؟

حالا که فهمیدی داستان چیه، وقتی میری خرید، اینجوری حوله رو تست کن تا بفهمی بافنده‌اش کاردرست بوده یا نه:

• تست نور: حوله رو بگیر جلوی نور. سطح مخملی باید یکدست باشه. اگر دیدی جای تیغ موج انداخته یا یه جاهایی بلند و کوتاهه، یعنی دستگاه شیرینگشون تنظیم نبوده یا تیغش کند بوده. به این ایراد میگیم "پله پله شدن".
• پرز دهی: حوله مخملی در اولین شستشو خیلی خیلی پرز میده. این طبیعیه! چون اون نخ‌های بریده شده یه سری الیاف آزاد دارن (بهش میگیم Lint). اما اگر بعد از ۳ بار شستن هنوز پرز داد، یعنی نخ پود یا تاب نخ (Twist) مشکل داشته.
• زیر دست: دستت رو روی قسمت مخملی بکش. باید مثل پوست هلو باشه. اگر احساس زبری کردی، یعنی عملیات تکمیل و نرم‌کن (Softener) خوب انجام نشده.

بجای حوله مخملی یا غیر مخملی در اصطلاح تخصصی بعضیا میگن حوله دورو لوپ یا یک رو لوپ 

گول نخورید، آگاهانه بخرید

پس رفیق جان، خلاصه کلام اینه:
حوله «یک رو نخ، یک رو مخمل» یعنی حوله‌ای که هر دو طرفش از یک نخ پنبه بافته شده، فقط یک طرفش زیر دستگاه آرایشگر (شیرینگ) رفته و موهاش کوتاه و شانه شده، و طرف دیگه دست نخورده باقی مونده.

دیگه هیچ‌وقت فکر نکن مخمل یه جنس جداست که به حوله چسبوندن. این هنر تکمیل نساجیه. حالا با خیال راحت برو خرید کن و وقتی فروشنده خواست با اصطلاحات عجیب غریب گیجت کنه، یه لبخند بزن و بگو: «میدونم داداش، این همون کات پایل (Cut Pile) یا شیرینگ شده‌ست، جنسش که عوض نشده!» ببین چطوری با احترام بهت نگاه می‌کنه.

حالا اگه خودم باشم کدوم رو می خرم ؟ حوله مخملی یا حوله غیرمخمل ؟‌

من اگر برای خودم بخوام حوله بردارم حتما و حتما غیر مخملی برمیدارم به چند دلیل : 

• حوله مخملی بخاطر اینکه تیغ خورده و سرنخ یک طرف از حوله باز شده دوامش کمتره و زودتر خراب میشه 
• حوله مخملی نرمه ، خوشگله ولی مثلا وقتی حوله تن پوش استفاده میکنم اصلا طرف مخملی حوله با بدن من برخورد نداره و همیشه طرف غیر مخملیه که بدن رو خشک میکنه پس این نرمی و لطافت اصلا استفاده ای برام نداره
• حوله مخملی برای اینکه زود خراب نشه باید ضخیم باشه و من شخصا حوله ضخیم دوست ندارم که دلیل همین رو داخل یک مطلب دیگه بعدا توضیح میدم 
• این مخملی بودم بیشتر بخاطر جذب مشتری هست. یعنی شما میرید دم مغازه دست میکشید روی طرف مخملی حوله و کیف میکنید که چقدر نرم و خوشگله در حالی که همونطور که عرض کردم اصلا طرف مخملی حوله رو استفاده نمیکنید. 
• آبگیری حوله غیر مخملی خیلی بیشتره 
• سبک بودن حوله غیر مخملی نعمته. حمل کردنش راحته مخصوصا برای مسافرت. خشک کردنش سریع تره. شستنش هم آسون تره. 

خلاصه که من باشم حوله غیر مخملی میخرم ولی در حالت کلی این مورد سلیقه ایه.